190906 ความเป็นไทยคืออะไร?

เมื่อกล่าวถึงความเป็นไทย คุณมักจะนึกถึงอะไร?

วัดวาอารามสวย ๆ

หน้าจั่วของหลังคาเรือนไทย



อาหารรสเผ็ดร้อน

พุทธศาสนา



เทศกาลต่าง ๆ



หรือผู้คนชาวไทย

วันนี้มีโอกาสได้ฟังบรรยายและพูดคุยกับคุณนักรบ มูลมานัส ศิลปินคอลลาจซึ่งจบจากคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย



ในคลาสบรรยายครั้งนี้ทำให้ได้หัวข้อขบคิดที่น่าสนใจเกี่ยวกับความเป็นไทยมามากมายเลยทีเดียว

หนึ่งในนั้นทำให้เกิดการตั้งคำถามขึ้นมาว่า



แท้ที่จริงแล้ว



"ความเป็นไทย"



คืออะไรกันแน่?





ถ้าหากความเป็นไทย คือการนุ่งโจงห่มสไบ




ถ้าหากความเป็นไทยคืองานศิลปะ ประดับด้วยสีทองระยิบระยับ




ถ้าหากความเป็นไทย คือการใช้ชีวิตรูปแบบหนึ่ง



แล้วสิ่งเหล่านี้ล่ะ คือความเป็นไทยด้วยหรือเปล่า?

ตัวอย่างงานคอลลาจของคุณนักรบ มูลมานัส




พระพุทธเจ้าอุลตร้าแมน
ภาพวาดชุด "เต๊อะเติ๋น" ของ นายปกรณ์ พรชีวางกูร ที่ปิดประมูลไปถึงหกแสนบาท



งานศิลปะเหล่านี้ทำให้เกิดข้อถกเถียงกันในสังคมไทยอย่างหนาแน่น



"มันไม่ถูกต้อง"

"ลบหลู่"

"แบบนี้มันทำให้วัฒนธรรมไทยเสื่อมเสีย"



แล้วมันเสื่อมเสียอย่างไรกันล่ะ?



วัดวาอารามต่าง ๆ ก็ยังคงอยู่เหมือนเดิม

หน้าจั่วของหลังคาเรือนไทยก็ยังคงอยู่เหมือนเดิม



อาหารรสเผ็ดร้อนก็ยังคงอยู่เหมือนเดิม

พุทธศาสนา

เทศกาลต่าง ๆ



หรือผู้คนชาวไทย



ทั้งหมดนี้ก็ยังคงอยู่เหมือนเดิม

              “ความเป็นไทยของเราไม่ใช่อะไรที่เป็นแค่ลายไทยสีทองเต็มหน้ากระดาษ แต่เราคิดว่า มันเป็นการผสมผสานของสิ่งสวยงามมีคุณค่า และมีหลายแง่มุม ถ้ามองกลับไปในประวัติศาสตร์หรืองานดีไซน์สมัยก่อน ไม่ว่าจะเป็นงานเขียน งานประติมากรรม งานภาพจิตรกรรมฝาผนัง เราจะพบว่าสิ่งที่ประกอบสร้างความเป็นไทยขึ้นมาคือการหยิบสิ่งที่หลากหลาย คนไทยชอบใช้สีสัน มีอารมณ์ขันสอดแทรกอยู่ในการดำเนินชีวิต แล้วเราก็เลยเลือกหยิบสิ่งที่เราเห็นมาพูดถึงในแบบของเรา”

- นักรบ มูลมานัส

หลังจากการได้ขบคิดในข้อนี้ก็ได้ข้อสรุปส่วนตัวขึ้นมาว่า

ความเป็นไทยก็คือสิ่งที่พวกเราสร้างขึ้นมานั่นเอง



อันที่จริงแล้ว ความเป็นไทย หรือความเป็นชาติใด ๆ ก็ตามนั้นคือประดิษฐกรรมของมนุษย์ เป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นมาเพื่อสร้างความยึดเหนี่ยว ความเป็นหนึ่งเดียวกันของผู้คนในสังคม ทุกสิ่งอาจเป็นหรือไม่เป็นตามนั้นก็ได้ แล้วแต่ประสบการณ์ และการตีความของแต่ละบุคคล




การที่ความเป็นไทย หรือความเป็นชาติใด ๆ ก็ตามสามารถเกิดเป็นภาพคร่าว ๆ ขึ้นมาได้ นั่นก็เป็นเพราะผู้คนในสังคมส่วนมากมีความเห็นพ้องต้องกัน มีความเชื่อเป็นอย่างเดียวกัน ถึงแม้มันอาจไม่จริงทั้งหมด มันก็เป็นจริงขึ้นมาได้

ยกตัวอย่างเช่น การนำเสนอประเทศว่าเป็นสยามเมืองยิ้มในสมัยจอมพลป.พิบูลสงคราม เมื่อตั้ง tag line เช่นนี้และผู้คนส่วนมากก็เชื่อดังนั้น ก็สามารถสร้างภาพลักษณ์อันเป็นมิตรให้กับประเทศได้ ถึงแม้ทุกคนอาจจะไม่เป็นแบบนั้นก็ตาม



หรืออย่างเช่น ถ้ามีอยู่วันหนึ่งมีคนบอกว่าปลาบินได้ ถ้าเป็นคนเดียวที่พูดแบบนี้ย่อมไม่มีใครเชื่ออย่างแน่นอน แต่ถ้าคนทั้งสังคมบอกว่าปลาบินได้ ผู้คนย่อมเชื่อตาม ๆ กัน

ดังนั้น การที่บางคนรังเกียจงานศิลปะที่ไม่ "ไทย" ก็เป็นเพราะการตีความความเป็นไทยของเขานั้นต่างออกไปนั่นเอง



ความเป็นไทยคืออะไร?



ความเป็นไทยก็คืออะไรก็ได้แล้วแต่คุณจะจินตนาการนั่นเอง


-------------------------------------